Miód – podstawowe informacje

Wiosną, gdy ożywa przyroda pszczoły szukają i zbierają nektar kwiatów, pyłek kwiatowy i wodę. Pierwszymi kwitnącymi miododajnymi roślinami są: podbiał, wierzba, mniszek lekarski, drzewa sadów, rzepak, malina i inne. Miody tych roślin są jasne i zawierają w swoim składzie przewagę naturalnej glukozy. Sprawia to, że miody te stosunkowo szybko krystalizują (nawet w dwa tygodnie po miodobraniu). Pszczelarze zwykle pozyskują w tym okresie miód z sadów, mniszkowy, rzepakowy, malinowy lub mieszankę tych miodów, to jest miód wielokwiatowy – wiosenny.

Wśród miodów, które występują w naszym kraju wyróżnia się kilka podstawowych odmian. Są to miody nektarowe (jak miód rzepakowy, lipowy, gryczany czy wielokwiatowy), nektarowo-spadziowe oraz spadziowe. Który z nich jest najlepszy dla naszego zdrowia? Wszystko zależy od oczekiwań. Bardzo często można natknąć się na informację, że najzdrowszym miodem dostępnym w naszym kraju jest miód gryczany, który ma bardzo szerokie spektrum działania. Jednak należy zdawać sobie sprawę, że bardzo trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie który miód jest najzdrowszy, gdyż wpływa na to bardzo wiele czynników. Właściwości miodu zależą od tego, z jakich roślin pszczoły zbierały nektar i pyłek kwiatowy lub spadź, czyli słodką ciecz pojawiającą się w formie kropel na liściach i gałęziach niektórych drzew oraz krzewów. Różnorodność dostępnych na rynku, polskich miodów sprawia, że każdy bez problemu znajdzie taki, który najlepiej spełni jego potrzeby. Poniższa lista zawiera część z nich oraz podstawowe informacje pomocne przy wyborze konkretnej odmiany miodu.

Szukając najzdrowszego miodu warto zwrócić uwagę, gdzie jest wytwarzany. Najlepiej jeśli mamy możliwość kupić miód bezpośrednio od pszczelarza, certyfikowany lub pochodzący ze sprawdzonego źródła. Ważne jest, aby miód nie był nadmiernie ogrzewany podczas przetwarzania, ponieważ traci wtedy wiele cennych substancji. Ten problem dotyczy przede wszystkim miodów z supermarketu, o których pochodzeniu niewiele wiadomo. Sztuczny miód będzie posiadał znacznie mniej prozdrowotnych właściwości niż naturalny.

Co znajdziemy w miodzie?

Miód jest mieszaniną rozpuszczonych w wodzie węglowodanów 75-80 %. Podstawowe węglowodany wchodzące w skład miodu, to cukry proste: fruktoza i glukoza.
Zawiera białka i aminokwasy, a największą jego część stanowi prolina – to około 50-80 % wszystkich aminokwasów.
Zawiera cholinę, która jest niezbędna do prawidłowej pracy układu krwionośnego i prawidłowego funkcjonowania mózgu oraz acetylocholinę będącą ważnym neurotransmiterem
Obfituje w rozpuszczalne w wodzie witaminy z grupy B (B1,B2, B3, B6), których niedobór powoduje zmęczenie, bóle głowy oraz problemy z koncentracją.
Jest bogaty w potas, sód, wapń, magnez oraz chlor.
Znajdziemy w nim śladowe ilości żelaza, cynku, miedzi, chromu, biorące udział w przemianach węglowodanowych i wytwarzaniu energii.
Jest skarbnicą antyoksydantów enzymatycznych oraz nieenzymatycznych np.: flawonoidów.
Zawiera witaminę C ważną w procesie budowania odporności organizmu i zwalczaniu wolnych rodników.

Miód to jeden z cenniejszych produktów spożywczych. Obecne w nim specyficzne substancje chemiczne czynią go pomocnym w leczeniu wielu problemów zdrowotnych. Co ważne, miód można zaliczyć do żywności minimalnie przetworzonej – poza standaryzacją nie jest poddawany żadnym technologicznym procesom.

Oto liczne właściwości zdrowotne i pielęgnacyjne miodu

Miód jest produktem o wysokim ciśnieniu osmotycznym i niskim pH, dlatego odznacza się duża aktywnością antybiotyczną, bakteriostatyczną i bakteriobójczą – niektóre bakterie zwalcza lepiej niż syntetyczne antybiotyki. Co ciekawe aktywność antybiotyczna rozcieńczonego miodu jest od 6 do 220 razy wyższa w porównaniu z miodem nierozcieńczonym.
Zawiera nadtlenek wodoru zwalczający chorobotwórcze wirusy, bakterie, pierwotniaki i grzyby.
Posiada właściwości wykrztuśne, co pozwala na łatwiejsze usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych.
Znajduje zastosowanie w leczeniu anginy, zapalenia zatok, oskrzeli i przewlekłych przeziębień.
Stosowany jest prewencyjnie w schorzeniach reumatoidalnych.
Badania dowodzą, że wprowadzenie miodu do naszej diety obniża rozwój drożdżaków Candida albicans, a także pobudza rozwój korzystnych dla zdrowia bakterii Bifidobacterium bifidum przez co zmniejsza wzdęcia, kolki i zapobiega powstawaniu patogennej flory jelitowej.

Łagodzi stany zapalne żołądka i dwunastnicy. Rozcieńczony i podany na zimno działa przeciwbiegunkowo, a bardziej stężony i lekko podgrzany zwalcza zaparcia i poprawia trawienie.
Wspomaga walkę z chorobami układu moczowego i nerek.
Wspomaga leczenie schorzeń wątroby i dróg żółciowych.
Zawarta w miodzie acetylocholina wzmacnia wydolność mięśnia sercowego. Także obecny w nim potas zbawiennie działa na serce.
Wykazuje korzystne działanie na układ krwiotwórczy. Obniża ciśnienie tętnicze krwi. Podnosi poziom hemoglobiny i żelaza we krwi.
Jest łatwo dostępnym i naturalnym źródłem energii, polecany sportowcom.
Jest cennym składnikiem w diecie dzieci w wieku szkolnym.
Ma właściwości regenerujące w stanach zmęczenia fizycznego i umysłowego.
Przyspiesza gojenie się ran. Zmniejsza ryzyko powstawania bliznowców.
Wskazany dla osób starszych przy problemach z apetytem.
Zawiera fruktozę, która neutralizuje skutki picia alkoholu. Następnego dnia warto w dwóch porcjach zjeść w sumie 200 gramów miodu.
Miód od dawna służył pielęgnacji urody. Znane są jego właściwości nawilżające, rozjaśniające i uelastyczniające skórę.

Jak powstaje miód?

1. Jak każdy żywy organizm, rośliny dążą do rozmnażania. Czas kwitnienia to okres godów roślinności. Wspaniałymi kolorami, zapachem i wydzielanym nektarem przyciągają pszczoły, które je zapylają. To najważniejsza rola pszczół w ekosystemie, o której często zapominamy.
2. Powstawanie miodu zaczyna się w momencie, gdy pszczoła zwiadowczyni odnajdzie i zlokalizuje pożytek (rośliny miododajnie będące źródłem nektaru lub spadź). Po powrocie do ula zaczyna wykonywać na plastrze taniec, którym informuje pozostałe pszczoły zbieraczki o kierunku, ilości i jakości pożytku.
3. Pszczoły zbieraczki pobierają nektar do specjalnego zbiorniczka zwanego wolem miodowym i po powrocie do ula przekazują go swoim siostrom – pszczołom robotnicom. Przy tej czynności nektar zostaje wzbogacony cennymi enzymami pszczół.
4. Nakrop (nektar lub spadź zebrana przez pszczoły) składowany jest w komórkach plastra, przy czym pszczoły ciągle go przenoszą z miejsca na miejsce, a kiedy miód jest już gotowy – pokrywają komórki cienką woskową pokrywą, tzw. zasklepem, który chroni miód przed wilgocią, zepsuciem i zanieczyszczeniami.
5. Dojrzewanie nakropu to nie tylko zagęszczanie słodkiego surowca, ale również istotne zmiany chemiczne. W rzadkim nektarze znajduje się zwykle dużo sacharozy, a mało cukrów prostych. Stopniowo, pod wpływem działania substancji zawartych w wydzielinie gruczołów pszczoły, następuje rozkład dwucukru sacharozy na cukry proste: glukozę i fruktozę. Poza tym, dojrzały miód zawiera większą niż nektar ilość kwasów organicznych, a także substancję bakteriostatyczną, zwaną inhibiną, która też dostaje się do niego z organizmu pszczół.
6. Miodobranie, czyli wydobywanie miodu z plastrów, przeprowadza się najczęściej przez odsklepianie, a następnie odwirowanie miodu w miodarkach.7
7. Miód wyciekający z wirówki przepuszcza się następnie przez sita w celu usunięcia zanieczyszczeń, np. drobnych części komórek woskowych itp.
8. Po odstaniu miodu, jest on rozlewany do słoików itp. opakowań.